علائم حساسیت به رنگ مو: نشانه‌هایی که نباید نادیده گرفت!

حساسیت به رنگ مو، مشکلی است که امروزه با توجه به رواج استفاده از رنگ مو، بسیاری از افراد با آن مواجه هستند. رنگ مو حاوی مواد شیمیایی گوناگونی است که می‌تواند در برخی افراد، منجر به واکنش های حساسیتی شود. حساسیت به رنگ مو طیف گسترده ای از علائم را شامل می شود که در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع، می توانند عوارض ناخوشایندی به همراه داشته باشند. هدف از ارائه این مقاله، ارائه یک راهنمای جامع و کامل در زمینه علائم حساسیت به رنگ مو، علل ایجاد آن، روش‌های تشخیص، درمان و همچنین راهکارهای پیشگیری است تا با افزایش آگاهی شما عزیزان، از آسیب های احتمالی جلوگیری کنیم.

علت حساسیت به رنگ مو

حساسیت به رنگ مو، به دلیل واکنش سیستم ایمنی بدن در برابر برخی مواد شیمیایی موجود در فرمولاسیون رنگ مو ایجاد می‌شود. این مواد می‌توانند سبب تحریک و التهاب پوست، مو، و در برخی موارد اندام‌های تنفسی شوند. برخی از رایج ترین مواد شیمیایی که موجب ایجاد حساسیت در افراد می شود شامل موارد زیر است:

• پارافنیلین دی آمین (PPD):
  این ماده شیمیایی یکی از شایع ترین عوامل ایجاد حساسیت به رنگ مو می باشد که در رنگ موهای دائمی به کار می رود و در بسیاری از افراد منجر به ایجاد حساسیت های شدید پوستی می شود. این ماده باعث نفوذ بیشتر رنگ مو به کوتیکول و قشر میانی مو می شود و در رنگدهی بیشتر به مو تاثیر بسزایی دارد.
• آمونیاک: آمونیاک در بسیاری از رنگ موها به عنوان عامل قلیایی استفاده می شود و باعث باز شدن کوتیکول مو و ورود راحتتر رنگدانه به مو می شود. آمونیاک باعث ایجاد سوزش و تحریک پوست و چشم می شود.
• پراکسید هیدروژن: پراکسید هیدروژن یا همان آب اکسیژنه در رنگ مو به عنوان یک ماده اکسید کننده برای فعال سازی و تغییر رنگدانه مو به کار می رود و همچنین موجب باز شدن پولک های مو نیز می شود. این ماده در برخی افراد ایجاد حساسیت می کند.
• رزورسینول: یک ماده شیمیایی است که در رنگ مو استفاده می شود و می تواند باعث ایجاد آلرژی های شدید و التهاب پوست گردد.
  • دیگر مواد شیمیایی: مواد دیگری مانند تولوئن-۲،۵-دی‌آمین سولفات، متاآمینوفنول و هیدروکسی‌اتیل آمین هم می توانند عامل بروز آلرژی در برخی افراد باشند.
    مکانیسم ایجاد حساسیت:
    زمانی که سیستم ایمنی بدن با یک ماده شیمیایی مضر تماس پیدا می کند، واکنش نشان داده و شروع به تولید آنتی بادی می کند. این آنتی بادی ها با آزاد کردن موادی مثل هیستامین، باعث بروز التهاب و حساسیت در پوست می شوند.

عوامل افزایش دهنده خطر:

• سابقه حساسیت پوستی و اگزما
• استفاده مکرر از رنگ مو
• پوست حساس و تحریک پذیر
• تماس با مواد شیمیایی حساسیت زا

انواع حساسیت به رنگ مو

حساسیت به رنگ مو به شکل‌های مختلفی بروز می‌کند که هر کدام شدت و علائم خاص خود را دارند. به طور کلی، می توان حساسیت به رنگ مو را در چهار دسته اصلی طبقه بندی کرد:

• حساسیت تماسی (Contact Dermatitis):
  • توضیحات: حساسیت تماسی، شایع ترین نوع حساسیت به رنگ مو است که به دلیل تماس مستقیم پوست با مواد شیمیایی موجود در رنگ مو ایجاد می‌شود. این نوع حساسیت معمولا با علائمی مثل قرمزی، خارش، سوزش و التهاب موضعی همراه است و معمولا در محل تماس با رنگ مو بروز می‌کند (مانند پوست سر، پیشانی، گردن، و گوش ها).
• واکنش آلرژیک شدید (آنافیلاکسی):
  • توضیحات: واکنش آنافیلاکسی، یک واکنش آلرژیک حاد و خطرناک است که به سرعت ایجاد شده و ممکن است تهدید کننده زندگی فرد باشد. در این نوع واکنش، علائمی مثل تنگی نفس، خس خس سینه، تورم صورت، زبان و لب، سرگیجه و افت فشار خون به صورت ناگهانی بروز می‌کند و فرد فورا به درمان های اورژانسی نیاز خواهد داشت.
• نکته: این نوع حساسیت، بسیار نادر است ولی به دلیل خطرناک بودن آن، باید به سرعت به مرکز درمانی مراجعه نمود.
• درماتیت تماسی آلرژیک (Allergic Contact Dermatitis):
  • توضیحات: این نوع حساسیت با تاخیر بروز می کند و ممکن است 24 تا 72 ساعت بعد از تماس با مواد حساسیت زا ایجاد شود. درماتیت تماسی آلرژیک، اغلب با قرمزی، خارش، تاول های کوچک، تورم و پوسته پوسته شدن در ناحیه تماس رنگ مو و پوست همراه است و همچنین با سوزش همراه خواهد بود.
• درماتیت تماسی تحریکی (Irritant Contact Dermatitis):
  • توضیحات: این نوع حساسیت به علت تحریک مستقیم پوست به واسطه مواد شیمیایی ایجاد می شود و ربطی به سیستم ایمنی ندارد. این نوع حساسیت ممکن است در عرض چند دقیقه بعد از تماس مواد شیمیایی با پوست بروز کند و با علائمی مانند قرمزی، خارش، سوزش و التهاب در پوست نمایان می شود.

علائم و نشانه های حساسیت به رنگ مو

علائم حساسیت به رنگ مو، می توانند بسته به نوع واکنش آلرژیک و حساسیت فرد، خفیف تا شدید متغیر باشند. آگاهی از این علائم می تواند در تشخیص زودهنگام و پیشگیری از عوارض بیشتر به ما کمک کند.

• علائم پوستی:
  • قرمزی و التهاب پوست: یکی از شایع‌ترین علائم حساسیت، قرمزی و تورم پوست در محل تماس با رنگ مو است.
  • خارش شدید: خارش پوست، خصوصاً در ناحیه سر و اطراف آن (خط مو، پیشانی، گوش ها، گردن)
  • سوزش و درد: احساس سوزش در ناحیه در تماس با رنگ مو
  • تورم: ورم پوست به خصوص در اطراف چشم و دهان
  • تاول و دانه های کوچک: تاول ها و دانه های آبدار ریز می تواند نشانه ای از واکنش پوستی به رنگ مو باشد.
  • پوسته پوسته شدن: خشک و پوسته پوسته شدن پوست در محل حساسیت
• علائم غیر پوستی:
  • عطسه و آبریزش بینی: به دلیل التهاب غشای مخاطی در بینی
  • سرفه و خس خس سینه: در صورت حساسیت تنفسی ممکن است علائمی مشابه آسم بروز کند.
  • تنگی نفس: در موارد شدید، تنفس مشکل می شود که یک واکنش آلرژیک خطرناک می باشد.
  • تورم لب و زبان: ورم در ناحیه صورت، زبان، دهان و لب‌ها می تواند از علائم آنافیلاکسی باشد.
• علائم مربوط به التهاب:
  • درد و حساسیت پوست به لمس.
  • تب و احساس کسالت
• تفاوت بین علائم خفیف و شدید:
  • علائم خفیف معمولاً موضعی و محدود به پوست هستند (مثل قرمزی و خارش کم) اما علائم شدید می‌تواند علائم عمومی (مثل تنگی نفس، تورم شدید) و حتی شوک آنافیلاکسی باشد که نیاز به مراقبت‌های پزشکی فوری دارد.
  • واکنش های شدید در بدن معمولا علائم عمومی همراه با علائم پوستی خواهد بود ولی واکنشهای خفیف بیشتر موضعی است.
• نواحی تحت تاثیر:
  • علائم بیشتر در پوست سر، گردن، خط رویش مو و ناحیه گوش ها که بیشترین تماس با مواد رنگ مو را دارند بروز میکند، اما می تواند کل صورت، دست و اندام تنفسی را هم درگیر کند.

نحوه تشخیص حساسیت به رنگ مو

تشخیص زودهنگام حساسیت به رنگ مو، برای پیشگیری از بروز عوارض جدی، بسیار حائز اهمیت است. برای این منظور، روش‌های مختلفی وجود دارد که در ادامه به بررسی آنها می پردازیم:

• تست حساسیت قبل از رنگ کردن (تست پچ):
  • توضیحات: انجام تست پچ، یکی از بهترین و موثرترین روش های تشخیص حساسیت به رنگ مو می باشد. این تست قبل از رنگ کردن موها، برای ارزیابی واکنش بدن نسبت به رنگ مو استفاده می شود و باید هر بار قبل از رنگ کردن مو، این تست انجام شود.
  • نحوه انجام تست: برای انجام این تست، مقدار کمی از رنگ مو (که معمولاً در دستورالعمل محصول نوشته شده است) را با اکسیدان مخلوط کرده و سپس مقدار کمی از آن را در یک ناحیه کوچک پوست مانند قسمت داخلی آرنج یا پشت گوش بمالید. پس از آن ناحیه را با چسب بپوشانید. بعد از 24 الی 48 ساعت ناحیه تست را بررسی کنید.
  • نتیجه تست: اگر بعد از گذشت زمان مشخص شده قرمزی، خارش، تورم یا هر نوع واکنش پوستی در ناحیه تست ایجاد شد، نشان دهنده این است که شما به این رنگ مو حساسیت دارید و نباید از آن استفاده کنید. در صورتی که هیچ گونه علائمی مشاهده نشد، معمولا می توانید از آن استفاده نمایید اما باید بدانید در بعضی افراد ممکن است حساسیت به مرور زمان اتفاق بیفتد.
• مشورت با متخصص پوست (در صورت بروز علائم):
  • توضیحات: در صورتی که بعد از استفاده از رنگ مو دچار علائمی مثل خارش، قرمزی، تورم یا تاول پوستی شدید، حتماً باید به متخصص پوست مراجعه کنید. پزشک با بررسی پوست شما و در صورت نیاز انجام آزمایشات تکمیلی می تواند علت حساسیت را تشخیص داده و راهنمایی‌های لازم را جهت درمان و پیشگیری در آینده ارائه دهد.
• اهمیت توجه به سابقه آلرژی:
  • توضیحات: اگر سابقه آلرژی به مواد خاصی را دارید (مانند دارو ها، گیاهان و غذاها) احتمال اینکه به مواد موجود در رنگ مو نیز حساس باشید بیشتر است. همچنین افرادی که سابقه اگزما، آسم و یا تبخال دارند نیز باید در این مورد احتیاط لازم را به کار گیرند. در چنین مواردی باید حتما تست پچ قبل از رنگ کردن انجام شود.

مراقبت ها و روش های درمان حساسیت به رنگ مو

اگر بعد از رنگ کردن مو، دچار علائم حساسیت شدید، اقدامات اولیه در منزل می‌تواند به تسکین علائم کمک کرده و از پیشرفت آنها جلوگیری کند. در اینجا به روش‌های مراقبت و درمان حساسیت اشاره می‌کنیم:

• استفاده از داروهای آنتی هیستامین خوراکی:
  • توضیحات: داروهای آنتی هیستامین، می‌توانند در کاهش علائمی مانند خارش، قرمزی و تورم موثر باشند. داروهای بدون نسخه آنتی هیستامین را می‌توان در داروخانه‌ها تهیه کرد اما بهتر است قبل از مصرف هر نوع دارو حتماً با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
• استفاده از پماد و کرم های کورتیکواستروئیدی:
  • توضیحات: کرم‌ها و پمادهای کورتیکواستروئیدی موضعی (با تجویز پزشک) می تواند التهاب و خارش را کاهش دهد و با توجه به تجویز پزشک، به بهبود پوست کمک شایانی می کنند. این داروها، با کاهش التهاب و خارش در ناحیه حساسیت، می‌توانند باعث بهبود پوست آسیب‌دیده شوند.
• کمپرس سرد برای کاهش تورم:
  • توضیحات: کمپرس سرد، می تواند به کاهش تورم، خارش و التهاب پوست کمک کند. برای انجام کمپرس سرد، می‌توانید یک پارچه تمیز را با آب سرد خیس کنید و آن را به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه بر روی محل ملتهب قرار دهید.
• شست و شو با آب ولرم:
• توضیحات: محل حساس شده را با آب ولرم و شوینده های ملایم به آرامی بشویید. از استفاده از آب داغ و صابون‌های معطر یا تحریک‌کننده خودداری کنید، زیرا ممکن است وضعیت پوست شما را بدتر کند.
• نکته: از مالش شدید پوست و استفاده از اسکراب خودداری نمایید.
• مراجعه فوری به اورژانس در صورت بروز علائم شدید:
  • توضیحات: در صورت مشاهده علائم شدیدی مانند تنگی نفس، ورم صورت، زبان و لب‌ها، افت فشار خون، سرگیجه، تهوع یا استفراغ، فوراً به نزدیکترین مرکز درمانی یا اورژانس مراجعه کنید، زیرا این علائم نشان دهنده یک واکنش آلرژیک خطرناک به نام آنافیلاکسی هستند و نیازمند مداخلات فوری پزشکی می باشد.

راهکارهای پیشگیری از حساسیت به رنگ مو

پیشگیری همیشه بهتر از درمان است! با رعایت نکات ساده و در عین حال مهمی می توانید تا حد زیادی از بروز حساسیت به رنگ مو جلوگیری کنید:

• استفاده از رنگ موهای فاقد آمونیاک و PPD:
  • توضیحات: این نوع رنگ‌ها با فرمولاسیون ملایم‌تری تولید شده اند و برای افرادی که پوست حساسی دارند، گزینه بهتری می باشند و تا حد زیادی احتمال حساسیت را کاهش میدهند. قبل از استفاده حتماً به مواد تشکیل دهنده محصول دقت کنید.
• تست حساسیت قبل از هر بار استفاده:
  • توضیحات: قبل از هر بار رنگ کردن مو، حتما تست پچ رو که در قسمت “نحوه تشخیص” به آن اشاره شد، انجام بدید. حتی اگر در گذشته مشکلی با رنگ موی خاصی نداشته‌اید، باز هم لازم است این تست را انجام دهید زیرا ممکن است در طی زمان حساسیت به مواد موجود در رنگ ها ایجاد شود.
• انتخاب برندهای معتبر و با کیفیت:
  • توضیحات: همیشه سعی کنید از رنگ موهایی استفاده کنید که توسط برند های معتبر و شناخته شده ساخته شده باشند. محصولات برندهای معتبر معمولاً از مواد اولیه مرغوب تری ساخته شده اند که احتمال ایجاد حساسیت آنها پایین تر است و علاوه بر کیفیت مطلوب تر از استاندارهای بهتری نیز بهره می برند.
• استفاده از دستکش در هنگام استفاده:
  • توضیحات: در هنگام استفاده از رنگ مو، از دستکش های یکبار مصرف استفاده کنید تا از تماس مستقیم پوست دست با مواد شیمیایی رنگ مو جلوگیری شود. دستکش همچنین از ایجاد خشکی و ترک پوستی در دستان نیز جلوگیری می نماید.
• پرهیز از رنگ کردن مو در صورت حساسیت به مواد:
  • توضیحات: اگر بعد از تست پچ یا در گذشته متوجه شدید که به یک یا چند ماده از مواد موجود در رنگ مو حساسیت دارید، بهتر است به طور کامل از استفاده از آن مواد خودداری نمایید و حتما در این مورد با متخصص پوست مشورت کنید. همچنین اگر در ناحیه پوست سر خود زخم باز و التهاب و جوش فعال دارید، بهتر است رنگ کردن موها را به زمان دیگری موکول کنید تا پوست سر التیام پیدا کند.
• رعایت نکات مراقبتی پس از رنگ کردن:
  • توضیحات: پس از رنگ کردن موها، برای حفظ رطوبت و جلوگیری از التهاب، موهای خود را به طور مرتب با نرم کننده های مخصوص شسته و از روغن های طبیعی و محصولات ترمیم کننده استفاده نمایید. از قرار گرفتن موها در معرض حرارت زیاد و تابش مستقیم نور خورشید تا حد امکان جلوگیری کنید.

نتیجه‌گیری

حساسیت به رنگ مو یک مشکل شایع و ناخوشایند است که می‌تواند طیف وسیعی از علائم را ایجاد کند و با توجه به خطرات احتمالی، تشخیص به موقع و انجام اقدامات مناسب، از اهمیت بسزایی برخوردار است. لذا توجه به نشانه ها و پیگیری آن از جمله کارهایی است که باید انجام داد. همواره به خاطر داشته باشید، بهترین راه برای جلوگیری از بروز حساسیت به رنگ مو، رعایت نکات پیشگیرانه، انجام تست پچ قبل از هر بار رنگ کردن، انتخاب محصولات معتبر و در نهایت، مراجعه به متخصص پوست در صورت بروز هرگونه علامت مشکوک می باشد. با آگاهی و مراقبت، می توانید از زیبایی رنگ مو بدون هیچگونه عوارضی لذت ببرید.

سوالات متداول درباره حساسیت به رنگ مو